z BIOLOGIĄ

OBSERWACJA

Obserwacja polega na postrzeganiu obiektów przyrodniczych, zjawisk i procesów biologicznych bez ingerencji w nie. Obserwator nie wywołuje określonych zjawisk czy procesów, nie wpływa na ich przebieg, nie zakłóca ich naturalnego charakteru. Wyniki obserwacji powinny być zbierane, rejestrowane i opracowane w sposób umożliwiający sformułowanie wniosków.

​

DOŚWIADCZENIE

W trakcie doświadczenia badacz świadomie ingeruje w naturę zjawiska lub procesu (zmienia jeden z czynników pływających na dany organizm lub proces), a potem analizuje skutki tej ingerencji.

​

​

Obserwacja i doświadczenie to zasadnicze elementy tzw. METODY NAUKOWEJ, która pozwala na uzyskanie odpowiedzi na pytania, które nasuwają się w wyniku obserwacji.

​

​

 

​

​

​

​

 

 

 

 

 

 

 

 

​

​

​

​

​

​

​

​

​

 

Sformułowanie problemu badawczego

• Problem badawczy ma najczęściej formę pytania, które zadajemy sobie, obserwując przyrodę lub przygotowując się do wykonania planowanego eksperymentu. Często jest to po prostu temat danego doświadczenia. Problem badawczy powinien być więc jasno i prosto sformułowany. Najczęściej spotykana forma tego typu pytań to:

      Jak coś wpływa na coś?
      Czy coś ma wpływ na coś?
      Na czym polega wpływ czegoś na coś?

​

• Problem badawczy może być przedstawiony w formie zdania twierdzącego np.:

       Badanie wpływu czegoś na coś.

​

• Problem badawczy może być formułowany w formie równoważnika zdania oznajmującego, np.:

       Wpływ czegoś na coś.

Sformułowanie hipotezy badawczej
Hipoteza badawcza to naukowo uzasadnione przypuszczenie wyrażane zdaniem oznajmującym (nigdy pytaniem!), które jest próbą odpowiedzi na sformułowany problem badawczy, jest spodziewanym wynikiem zaplanowanych badań. W trakcie doświadczenia sprawdza się poprawność hipotezy - to jej weryfikacja.

Zaplanowanie doświadczenia

• Każde doświadczenie musi być tak zaprojektowane, żeby dawało jednoznaczną odpowiedź na postawione pytanie w problemie badawczym lub jednoznacznie stwierdzało, czy postawiona hipoteza jest prawdziwa, czy fałszywa.

• Należy używać bardzo precyzyjnych sformułowań tak, aby czytając plan doświadczenia można było powtórzyć dany eksperyment. Najlepiej jest posłużyć się formą przepisu np. kulinarnego spisanego w punktach, w formie krótkich poleceń.

• Przy wyborze materiału badawczego należy pamiętać o zasadach etycznych, zwłaszcza kiedy planujemy eksperyment biologiczny na zwierzęciu.

• Należy określić parametry (czynniki), które będą zmieniane w doświadczeniu. Należy tak zaplanować doświadczenie, aby zmieniać tylko jeden parametr, a resztę warunków doświadczenia utrzymywać na stałym poziomie.

• W każdym doświadczeniu zawsze musi być uwzględniana próba badawcza i próba kontrolna:

       - w próbie kontrolnej obiektu nie poddaje się żadnej manipulacji, pozostawia się go w stanie naturalnym;  

         wyniki uzyskane w grupie kontrolnej służą porównaniu z wynikami z grupy badawczej
        -w próbie badawczej celowo zmieniany jest jakiś parametr (ten, który podlega badaniu).

• Doświadczenie należy powtórzyć (im więcej razy tym lepiej ; minimum 3 razy) i przeprowadzić na odpowiedniej liczbie badanych obiektów.

• Warto także zaplanować sposób rejestrowania/zapisywania wyników, np. zaprojektować odpowiednią tabelę, w oparciu o którą powstawać później będą odpowiednie wykresy lub wyciągane będą wnioski z przebiegu doświadczenia

​

​